پیامدهای کم فروشی

یکی از آفتهای کسب و کار، کم فروشی است که به تناسب موقعیت های شغلی مصادیق مختلفی همچون از کار کم گذاشتن، به اندازه پول جنس تحویل ندادن و.. . وجود دارد. قرآن در آیات متعدد مسلمانان را از بلای مصیبت بار کم فروشی بر حذر داشته و سوره ای را به همین موضوع اختصاص داده و می فرماید:

وَیلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ * الَّذِینَ إِذَا اکتالُوا عَلَی النَّاسِ یسْتَوْفُونَ * وَ إِذا کالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یخْسِرُونَ[1]
وای بر حال کم فروشان که به هنگام تحویل گرفتن جنس، کامل تحویل می گیرند ولی به هنگام تحویل دادن، ناقص تحویل می دهند.

پیامدهای این انحراف به حدی است که هیچ تعبیری به جز ویل و فریاد توان بیان آن را ندارد. آیاتی در قرآن از زبان حضرت شعیب علیه السلام حکایت از این دارند که یکی از مفاسد شایع در میان قوم شعیب علیه السلام کم فروشی بوده است.

حضرت شعیب علیه السلام تأکید بسیاری بر دقت در مبادلات از جهت وزن می کرد.

قرآن نیز بر ترک این گناه تأکید فراوان دارد. از این رو در آیات متعدد از زبان حضرت شعیب علیه السلام این مسأله را با تعبیرهای مختلف بازگو می کند.

در سوره انعام می فرماید:

وَ أَوْفُوا الْکیلَ وَ الْمِیزانَ بِالْقِسْطِ[2]
در کیل و وزن عدالت را رعایت کنید.

در سوره اسراء پس از تأکید بر پر کردن پیمانه و استفاده از ترازوی دقیق برای سنجش می فرماید: این کار مایه خیر و فرجام نیک است.

وَ أَوْفُوا الْکیلَ إِذا کلْتُمْ وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقِیمِ ذلِک خَیرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلًا[3]
در کیل و وزن عدالت را در نظر بگیرید و با ترازوی درست وزن کنید که این برای شما بهتر و نیکوتر است.

و نیز می فرماید:

أَوْفُوا الْکیلَ وَ لا تَکونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ * وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقِیمِ[4]
درست پیمانه کنید و از کم فروشان نباشید و با ترازوی درست وزن کنید.

با توجه به اینکه «مُخسِر» به معنای کسی است که شخص یا چیزی را در معرض خسارت قرار می دهد، علاوه بر کم فروشی، هر عاملی را که سبب زیان و خسران طرف شود در بر می گیرد.

به این ترتیب تمام سوء استفاده ها و ظلم و خلافکاری در معامله و هرگونه تقلب و کوشش و تلاش زیانبار چه در کمیت و چه در کیفیت در دستورات فوق داخل است.
 

 نمونه های کم فروشی

- اجناسی که به صورت بسته بندی عرضه می شوند، بدون در نظر گرفتن وزن آن؛ مانند: حبوبات، لبنیات (شیر، ماست، خامه و...) ترشیجات و... که به صورت عددی فروخته می شوند در حالی که وزن آنها دائماً سیر نزولی دارد.

- در آب گذاشتن مرغ یا سبزیجات برای اینکه وزن آنها بیشتر شود.

- بیشتر گذاشتن چربی و استخوان همراه گوشت.

- سبک کشیدن کالاها.

- کم گذاشتن از کیفیت کالا همچون: رنگ، بو، شیرینی، دوخت و...

- دست کاری کردن ترازو یا تنظیم نبودن ترازو.

آثار کم فروشی

الف) بی اعتمادی

باید بدانیم که اساس زندگی اجتماعی بر مبادله و داد و ستد است بدین جهت افراد جامعه در شئون اقتصادی زندگی به ناچار باید دارای تعاون و روحیه همکاری باشند. حال اگر در معامله ای از راه کم فروشی و ندادن حق مردم به کسی خیانت شود، اعتماد عمومی از میان می رود و جامعه از نظر اخلاقی و اجتماعی دچار تزلزل می گردد.

ب) خشکسالی و قحطی

حضرت علی علیه السلام می فرماید:

اذا طفّفت المکیال اخذَهم اللّه بالسِنین و النقص[5]
هر زمان که مردم کم فروشی کنند، خداوند آنان را به خشک سالی و قحطی و کم شدن محصول گرفتار می سازد.

ج) فساد اقتصادی

قرآن کم فروشی را از مظاهر فساد در زمین یاد نموده و می فرماید:

وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ[6]
و اجناس مردم را کم ندهید و در زمین سر به فساد بر ندارید.

احکام کم فروشی

از نظر فقهی و حقوقی کم فروشان در برابر خریداران ضامن و بدهکارند و لذا توبه آنها جز با ادای حقوقی که غصب کرده اند ممکن نیست حتی اگر صاحبانش را نشناسند باید معادل آن را به عنوان رد مظالم از طرف صاحبان اصلی به مستمندان بدهند.[7]


پی نوشت ها:
[1] . مطففین/ 1- 3.
[2] . انعام/ 152؛ اعراف/ 74؛ هود/ 85.
[3] . اسراء/ 35.
[4] . شعراء/ 181 و 182؛ تفسیر نمونه، ج 6، ص 249، ذیل آیه 85 سوره اعراف و ج 12، ص 113 و ج 26، ص 247.
[5] . الحیاة، ج 3، ص 528؛ غررالحکم، ج 1، ص 324.
[6] . شعراء/ 183.
[7] . تفسیر نمونه، ج 12، ص 113.

منبع: حوزه نت